Zo blijkt uit onderzoek van het CBS
Heb jij het altijd door wanneer een nieuwsartikel niet waar is? Uit onderzoek van het CBS blijkt dat steeds meer mensen twijfelen aan de waarheid van online informatie. En dat geldt niet alleen voor jongeren: ook zestigplussers zeggen steeds vaker het verschil te herkennen tussen echt nieuws en nepnieuws.
Onderzoek ICT-gebruik
Dit alles blijkt uit het onderzoek ICT-gebruik van het CBS. In 2023 gaf 67% van de bevolking aan dat zij op het internet informatie gezien hebben waarvan ze dachten dat dit niet waar was. In 2021 was dit 63%. Aan het onderzoek deden in 2023 in totaal 6,5 duizend personen van 12 jaar of ouder mee.
Het onderzoek ICT-gebruik wordt in alle EU landen op dezelfde manier uitgevoerd. “De EU wil graag weten hoeveel mensen op internet informatie zien die volgens hen niet waar is, en wat ze vervolgens doen met onjuiste online informatie. Dit is een onderdeel van de digitale vaardigheden van mensen”, aldus het CBS.
Leeftijdsverschillen
In elke leeftijdscategorie is een toename te zien ten opzichte van 2021. Zo gaf in 2021 24% van de 75-plussers aan wel eens te twijfelen aan de echtheid van nieuws, en in 2023 was dat al 32%. Toch zijn jongeren nog altijd kritischer over nepnieuws dan ouderen. Zowel in 2021 als in 2023 gaf ongeveer 80% van de 18-25 jarigen aan wel eens te twijfelen.
| Leeftijdsgroep | % dat twijfelde in 2021 | % dat twijfelde in 2023 |
| 12 tot 18 jaar | 62,8% | 76,4% |
| 18 tot 25 jaar | 79,6% | 81,4% |
| 25 tot 35 jaar | 76,3% | 80,5% |
| 35 tot 45 jaar | 73,1% | 75,0% |
| 45 tot 55 jaar | 69,3% | 71,7% |
| 55 tot 65 jaar | 61,2% | 63,1% |
| 65 tot 75 jaar | 43,9% | 52,6% |
| 75 jaar of ouder | 24% | 32,1% |
Verschillen in de cijfers hebben niet alleen te maken met leeftijd, maar ook met opleidingsniveau. Zo gaven Hbo- of universitair geschoolden een stuk vaker aan nepnieuws te herkennen dan mensen met een vmbo-diploma.
Hoe herken je nepnieuws?
Het is absoluut niet gek dat mensen nog steeds in nepnieuws trappen, want vaak zijn deze nieuwtjes ontzettend moeilijk te herkennen. Gelukkig geeft de Rijksoverheid een aantal tips om nepnieuws te herkennen:
- Accounts checken: Kijk wie het bericht als eerste online zette. Mensen die nepnieuws willen verspreiden, doen dat vaak met nepaccounts. Check daarom altijd of het account echt is. De officiële profielen van beroemde personen, journalisten en mediabedrijven hebben vaak een blauw vinkje naast hun naam staan. Dat betekent dat zij het profiel zelf hebben gemaakt. U kunt erop vertrouwen dat het profiel echt is.
- Bedoeling van de schrijver: Bedenk ook met welke bedoelingen de schrijver het bericht heeft geplaatst. Wil de schrijver u ergens van overtuigen? Of een bepaalde reactie uitlokken? Check de achtergrond van de schrijver als de bedoeling niet duidelijk is. Werkt iemand voor een bedrijf of organisatie met bepaalde belangen? Dat kan invloed hebben op de intentie van de schrijver.
- Websites checken: Nepnieuwsmakers laten hun bericht zoveel mogelijk op echt nieuws lijken. Let daarom goed op van welke website het bericht komt. En of dit een betrouwbare nieuwsbron is. Wilt u weten of een website betrouwbaar is? Bestaat de afzender echt? Kijk dan op pagina’s waar u ‘disclaimer’ of ‘over ons’ ziet staan. Daarin kunt u ook zien wie de schrijver van een stuk is. Bij nepnieuws is vaak niet duidelijk wie het geschreven heeft.
Lees ook: Dit moet je doen als je gebeld wordt door een (onbekend) buitenlands nummer
Bron: Margriet, CBS, Rijksoverheid | Beeld: Pexels